Czy czerniak boli? Czego spodziewać się po nowotworze skóry?

Czerniak jest nowotworem złośliwym, na którego zachorowalność i umieralność populacji plasuje się na ciągle wysokim poziomie. Rozwija się zwykle z komórek barwnikowych skóry (melanocytów), a ewoluując, może dawać przerzuty odległe, zajmując niemal wszystkie narządy wewnętrzne człowieka. Czy czerniak boli? Trudno go zauważyć i rozpoznać głównie ze względu na fakt, że wczesne stadia jego rozwoju zazwyczaj przebiegają bezobjawowo. Zauważenie czerniaka i odróżnienie go od powszechnych pieprzyków jest stosunkowo trudne, zwłaszcza dla niedoświadczonego oka. W przyspieszeniu procesu diagnostycznego pomocne okazuje się samobadanie znamion skórnych, którego pacjent powinien dokonywać przynajmniej raz w miesiącu.

Czerniak najczęściej występuje na skórze, choć może rozwinąć się również w obrębie innych części ciała. Jedynie odpowiednia diagnostyka i wczesne wykrycie zmiany daje szansę na całkowite wyleczenie nowotworu złośliwego skóry. Wielu pacjentów zastanawia się nad tym, jak odróżnić czerniaka od zwykłych zmian skórnych? Czy czerniak boli? Może jest czarny, wypukły lub pokryty owłosieniem? Ze wszystkimi wątpliwościami pacjentów doskonale radzą sobie specjaliści, których warto odwiedzić w każdym momencie swojego życia, niezależnie od ilości znamion występujących na powierzchni skóry. Kontrolne badanie ich stanu powinno się wykonywać przynajmniej raz w roku.

Jakie są typy czerniaka? Czy każdy pieprzyk może stać się nowotworem skóry?

Czerniak to nowotwór złośliwy skóry, na którego zachorowalność zarówno w Polsce, jak i na świecie od kilku lat utrzymuje się na wysokim poziomie. Dzięki wprowadzeniu możliwości przeprowadzenia badań przesiewowych oceniających stan znamion i zmian skórnych zwiększyła się jego rozpoznawalność. Tym samym zwiększyła się świadomość pacjentów na temat tego schorzenia oraz istoty wczesnej diagnostyki. Nadal jednak nurtuje ich wiele pytań, w tym również o to, czy czerniak boli i jakie są jego główne objawy?

Czerniak skóry większości osób kojarzy się z wypukłą zmianą skórną o niejednolitym lub nietypowym zabarwieniu. Szerzy się zwykle powierzchownie. Powstaje często ze zmian barwnikowych, wywodząc się z melanocytów. Stanowi nawet 70% wszystkich przypadków zachorowania. Z czasem rozwija się w głąb skóry, obejmując nie tylko naskórek, ale kierując się w kierunku skóry właściwej. Istnieją jednak również inne rodzaje nowotworu złośliwego. Może rozwinąć się bowiem ze złośliwej plamy soczewicowatej. Transformacja ta typowo pojawia się u osób w podeszłym wieku, zwłaszcza u kobiet po 70. roku życia. U pacjentów może rozwinąć się czerniak guzowy, charakteryzujący się dynamicznym rozwojem, co pociąga za sobą skrajnie negatywne rokowanie. Rzadziej występuje czerniak błon śluzowych lub nowotwór wywodzący się ze znamienia błękitnego, czerniak podpaznokciowy oraz wzroku. Co istotne, czerniak skóry może rozwinąć się ponadto na skórze niezmienionej („de novo”). Do jego powstania prowadzą szkodliwe czynniki środowiskowe oraz genetyczne.

Czy czerniak boli? Jakie są objawy czerniaka?

Czy czerniak boli przy dotyku? W zaawansowanym stadium swojego rozwoju może stać się przyczyną dolegliwości bólowych, a nawet krwawienia przy ucisku lub dotyku. Objawy tego schorzenia są różnorodne i zależą przede wszystkim od stopnia jego zaawansowania. Charakterystyczne jest swędzenie oraz owrzodzenie. Ból występuje wówczas, gdy rozległa tkanka nowotworowa uciska na okoliczne tkanki, jednocześnie na nie naciekając. Zmiany skórne wykryte na wczesnym etapie rozwoju zwykle pozostają bezobjawowe.

Czerniak może rozwinąć się na dowolnym obszarze ciała. Istnieją jednak lokalizacje, które są szczególnie narażone na przekształcenia nowotworowe zmian skórnych. Komórki nowotworowe najczęściej rozwijają się bowiem w obrębie głowy i szyi, kończyn oraz na plecach. Rzadziej dotyczą dłoni i powierzchni stóp. Pacjenci zapominają, że ten rodzaj nowotworu może również objąć gałkę oczną, paznokieć, okolice błon śluzowych, narządy płciowe oraz jamę ustną.

Czy czerniak boli? – jak rozpoznać czerniaka skóry już we wczesnym stadium rozwoju?

Oprócz kwestii czy czerniak boli, pacjentów zastanawia również, jak wygląda czerniak. Łagodne zmiany skórne, powszechne pieprzyki i znamiona nie wzbudzają niepokoju dopóty, dopóki nie zmienia się ich wygląd. Fizjologicznie powinny być regularne, niewypukłe, jednolite pod względem strukturalnym i kolorystycznym. Nie powinny nagle wzrastać i szybko ewoluować. Co istotne, mogą znikać i pojawiać się na ciele samoistnie i to w różnych lokalizacjach.

Najpopularniejszym systemem, który pomaga ocenić, czy mamy do czynienia z niepokojącą zmianą skórną, jest kryterium ABCDE rozwoju czerniaka. Według niego niepokój pacjenta oraz lekarza powinny wzbudzać takie cechy znamienia jak: asymetria, nierówne i postrzępione brzegi, niejednorodny kolor, duża średnica (>6 mm) oraz wypukłość i ewolucja. Wiele z nich możemy na swoim ciele zauważyć samodzielnie. Konieczne jest jednak wykonywanie skrupulatnej i systematycznej kontroli stanu zdrowia własnej skóry. By w porę rozpoznać czerniaka, zaleca się oględziny ciała przynajmniej raz w miesiącu, zwykle przy okazji codziennej pielęgnacji.

Rozpoznaniem czerniaka w warunkach specjalistycznych zajmuje się przede wszystkim dermatolog, chirurg lub onkolog. Diagnostyka w gabinecie lekarskim jest istotna głównie ze względu na fakt, że samodzielna obserwacja znamion pozwala na wykrycie czerniaków szerzących się jedynie powierzchownie i to zazwyczaj w zaawansowanym stadium swojego rozwoju. Powszechnie występują natomiast również czerniaki bezbarwnikowe i bezobjawowe.

Stopień zaawansowania a leczenie czerniaka

Znając już odpowiedź na pytanie, czy czerniak boli, warto zastanowić się nad tym, w jaki sposób odpowiednio szybko można go zdiagnozować. Skoro często pozostaje dla człowieka bezobjawowy, jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest poddawanie się samobadaniu oraz corocznym badaniom za pomocą dermatoskopu wykonywanym w gabinecie lekarskim. To rekomendowane badanie stanowi najskuteczniejszą formę diagnostyki wszelkiego rodzaju zmian skórnych. Za jego pośrednictwem można bowiem wykryć nie tylko czerniaka, ale również łagodne zmiany skórne, zapalenia, zakażenia i zmiany pasożytnicze.

Dermatoskopia jest nieinwazyjna i bezbolesna. Umożliwia szybką i skuteczną ocenę większości zmian skórnych znajdujących się na ciele człowieka, nawet tych niewidocznych gołym okiem. Specjalistyczne urządzenie, jakim jest dermatoskop, pozwala na obejrzenie skóry nawet w 20-krotnym powiększeniu. Jeżeli podczas badania jakiekolwiek znamię skórne wzbudza niepokój diagnostyczny lub ma cechy atypowe, sugerujące rozwój czerniaka, leczeniem z wyboru jest chirurgiczne usuwanie znamion oraz wykonanie badania histopatologicznego.

W leczeniu czerniaka konieczne jest przebadanie regularności i wielkości węzłów chłonnych, celem oceny pojawienia się ewentualnych przerzutów i ich lokalizacji. Przy łagodnych zmianach lekarz decyduje się zwykle na radykalne usunięcie zmiany wraz z marginesem zdrowej skóry. Czasami wykonuje się ponadto biopsję węzła chłonnego znajdującego się w bezpośredniej okolicy wycinanego czerniaka. Leczenie czerniaka zaawansowanego jest bardziej skomplikowane. Zwykle nie wystarcza tu bowiem samo wycięcie zmiany skórnej. Konieczne staje się zastosowanie radioterapii, immunoterapii, elektrochemioterapii lub molekularnego leczenia celowanego.

Czy czerniak jest uleczalny? Rokowania w raku skóry a czynniki ryzyka rozwoju zaawansowanego czerniaka

Istnieją pewne czynniki ryzyka zachorowania na czerniaka, których warto unikać. Wśród czynników środowiskowych wymienia się przede wszystkim: ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe (UV), liczne poparzenia słoneczne, brak dbałości o stosowanie ochrony przeciwsłonecznej (głównie kremów z filtrami UV). Równie niebezpieczne co naturalne słoneczne promieniowanie UV, jest światło sztuczne, dostępne m.in. podczas opalania w solarium. Nie na wszystkie czynniki pacjent ma jednak wpływ. Niektórych nie da się uniknąć. W rozwoju czerniaka znamienną rolę odgrywają bowiem również czynniki genetyczne, jasny fenotyp skóry człowieka (jasna karnacja i włosy, piegi), obecność licznych znamion na skórze, obniżona odporność, zakażenie wirusem HPV lub HIV, dodatni wywiad rodzinny w kierunku występowania rozpoznania czerniaka skóry.

W przypadku czerniaka trudno jednoznacznie stwierdzić, jakie jest rokowanie dla pacjentów z tym rozpoznaniem. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby, typu i lokalizacji zmiany, objawów czerniaka oraz obecności przerzutów. Czerniak jest uleczalny wówczas, gdy pacjent odpowiednio szybko trafi pod opiekę specjalistów. Dostępne obecnie metody leczenia umożliwiają pacjentom życie z czerniakiem również w przypadku braku możliwości jego wycięcia (np. ze względu na zły ogólny stan zdrowia pacjenta).

Profilaktyka i jej istota w ograniczeniu liczby chorych na czerniaka

Ryzyko rozwoju czerniaka można skutecznie obniżyć. Nie wystarczy jednak sama wiedza o tym, czym jest czerniak, czy czerniak boli i jakie są czynniki ryzyka zachorowania. By zmniejszyć liczbę zachorowań na czerniaka, należy przede wszystkim poddawać się kontrolnym badaniom dermatoskopowym przynajmniej raz w roku. Profilaktyka czerniaka to również odpowiednia ochrona przed promieniowaniem UV i zapobieganie oparzeniom słonecznym, zwłaszcza w wieku dziecięcym. Nie zaleca się profilaktycznego wycinania znamion, które nie wzbudzają niepokoju. Można się ich natomiast pozbyć ze względów kosmetycznych i estetycznych. Pomocne okazują się wówczas niechirurgiczne metody usuwania znamion, jak np. elektrokoagulacja.