Nowe pieprzyki na ciele – dlaczego się pojawiają i czy są groźne?

Nowe pieprzyki, czyli popularne znamiona barwnikowe, mogą pojawiać się na ciele człowieka przez całe jego życie. Najczęściej jednak powstają w dzieciństwie oraz w okresie dojrzewania. Ich pojawianie się w dorosłości również jest zazwyczaj naturalne. W niektórych przypadkach może być to jednak objaw niepokojący. Ze względów bezpieczeństwa warto bacznie obserwować wszelkie zmiany skórne, by móc na czas zareagować i skonsultować wszelkie podejrzenia z chirurgiem lub dermatologiem. Choć w większości przypadków są to zmiany łagodne, ich obserwacja i odpowiednia profilaktyka mają kluczowe znaczenie dla zdrowia skóry.

Pieprzyki powstają na skórze pacjenta w wyniku nagromadzenia melanocytów w danej okolicy ciała. To komórki produkujące melaninę, czyli barwnik skóry. Większość ludzi rodzi się z pewną liczbą pieprzyków, a kolejne z nich pojawiają się na powierzchni ciała wraz z upływem lat i w wyniku oddziaływania różnorodnych czynników zewnętrznych. Za nowe pieprzyki odpowiedzialne mogą być m.in. predyspozycje genetyczne, ekspozycja na promieniowanie UV oraz zmiany hormonalne. U niektórych pacjentów nowa zmiana skórna może być pierwszym sygnałem niepokojących procesów chorobowych zachodzących na powierzchni skóry. Dlatego też nie należy ich bagatelizować w żadnym wieku. Obserwacja wyglądu, koloru i tempa rozwoju takich zmian pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych zagrożeń.

Rodzaje pieprzyków a nowe pieprzyki

Pieprzyki, choć potocznie uważane za jednolite zmiany skórne, różnią się między sobą pod względem wyglądu, budowy i potencjalnego ryzyka zdrowotnego. Zrozumienie, jakie są rodzaje zmian skórnych, pozwala lepiej interpretować nowe pieprzyki na skórze i ocenić, które z nich mogą wymagać kontroli lekarskiej.

Znamiona wrodzone są obecne na skórze od urodzenia. Mogą również pojawiać się w pierwszych miesiącach życia. Osiągają różnorodny rozmiar, przy czym większe znamiona wrodzone mogą nieść zwiększone ryzyko rozwoju czerniaka. W ciągu życia i wraz z upływem kolejnych lat na ciele człowieka pojawiają się znamiona nabyte. Zwykle mają charakter łagodny, ich kształt jest regularny, a wygląd – jednolity. W tej grupie mieszczą się też nowe pieprzyki powstające np. po ekspozycji skóry na słońce (opalaniu). Z kolei znamiona atypowe (dysplastyczne) mają nieregularne kształty, różnorodną kolorystykę, mogą być większe niż inne pieprzyki. Często występują rodzinnie i wiążą się z podwyższonym ryzykiem czerniaka. W związku z tym należy je regularnie kontrolować. Czujność trzeba zachować również w przypadku stwierdzenia na skórze znamion błękitnych, Spitz i Reed.

Nowe pieprzyki – dlaczego na ciele powstają pieprzyki?

Jak powstają nowe pieprzyki i znamiona? Często pojawiają się w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce i solarium (promienie UV). By uniknąć ich nagłego rozwoju, zaleca się przede wszystkim stosowanie kremów do opalania z filtrem UV. Nie zaleca się opalania pieprzyków. Narażenie skóry na szkodliwe działanie promieniowania ultrafioletowego, zwłaszcza bez ochrony, stymuluje melanocyty do namnażania, co może prowadzić do tworzenia się nowych znamion. Pieprzyki często pojawiają się po lecie, szczególnie w miejscach intensywnie opalanych.

Promienie słoneczne to nie jedyna przyczyna powstawania nowych znamion barwnikowych. Pojawiają się one na ciele wraz z wiekiem, w wyniku naturalnych procesów starzenia się skóry. Z wiekiem pojawiają się różne zmiany skórne – w tym nowe pieprzyki, plamy soczewicowate czy brodawki łojotokowe. Choć zwykle są one łagodne, warto obserwować ich zachowanie w czasie. Niektóre pieprzyki powstają nawet w okresie ciąży w wyniku zachodzących zmian hormonalnych. Nowe znamiona mogą pojawić się też w innych okresach zmian hormonalnych, takich jak:

• dojrzewanie;
• menopauza;
• stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych lub terapii hormonalnej.

Skłonność do powstawania wielu pieprzyków może być dziedziczna. Osoby, których rodzice mają dużo znamion, są bardziej narażone na ich rozwój – także w dorosłym życiu.

Samobadanie i badanie dermatoskopem – profilaktyka nowotworu skóry i kontrola podejrzanych pieprzyków

Warto regularnie kontrolować stan znamion barwnikowych – to jeden z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych sposobów wczesnego wykrywania nowotworów skóry, w tym również czerniaka. Nie tylko pozwala zauważyć nowe pieprzyki, ale również obserwować stan tych już istniejących na powierzchni ciała. Wczesne rozpoznanie zmiany chorobowej daje dużą szansę na całkowite wyleczenie. Kluczem do skutecznej i szybkiej profilaktyki jest zatem połączenie samobadania skóry z profesjonalnym badaniem dermatoskopowym.

Jak często badać znamiona? Samodzielne oględziny skóry powinny być wykonywane raz w miesiącu. Najlepiej w dobrze oświetlonym pomieszczeniu i z pomocą lustra lub drugiej osoby. Podczas samobadania znamion należy sprawdzić całe ciało: twarz, szyję, tułów, kończyny, dłonie, stopy, paznokcie, a także trudno dostępne miejsca (plecy, pośladki, okolice intymne, skóra głowy). Konieczne jest zwrócenie szczególne uwagi zarówno na nowe pieprzyki, jak i istniejące znamiona.

Kiedy skonsultować się ze specjalistą? Raz do roku zaleca się wykonanie specjalistycznego badania swoich pieprzyków dermatoskopem. To nieinwazyjna procedura diagnostyczna, która umożliwia obejrzenie powierzchni skóry w powiększeniu. Pozwala zatem lekarzowi zajrzeć głębiej w obręb znamienia. Ocenia on, czy zmiana ma cechy podejrzane, odróżnia zmiany łagodne od potencjalnie niebezpiecznych oraz decyduje o tym, kiedy konieczne jest usunięcie groźnych znamion i badanie histopatologiczne zmian skórnych. Za pośrednictwem tego badania możliwe staje się diagnozowanie czerniaka u młodych osób oraz w średnim czy podeszłym wieku.

Badanie trwa kilka minut i nie wymaga żadnego przygotowania. Zaleca się je wykonywać częściej u pacjentów z dużą liczbą pieprzyków, jasną karnacją, historią czerniaka w rodzinie.

Nowe pieprzyki na ciele – czy są groźne, kiedy powinny wzbudzić niepokój pacjenta?

Wielu pacjentów zastanawia się nad tym, jak rozpoznać niebezpieczne zmiany skórne i czy podczas samodzielnego badania znamion mogą oni zauważyć niepokojące dolegliwości. Większość pieprzyków jest łagodna i nie zmienia swojego wyglądu ani charakteru przez całe życie człowieka. Niektóre z nich mogą jednak sugerować rozwój groźnych chorób skóry, w tym również czerniaka. Podczas samobadania warto kierować się regułą ABCDE rozwoju czerniaka. Powód do niepokoju dają stare i nowe pieprzyki z widoczną asymetrią (A), o nieregularnych brzegach (B), niejednolitym kolorze (C), dużym rozmiarze, zwłaszcza > 6 mm (D) oraz ciągle ewoluujące (E). 

Zaleca się, aby każdy nowy pieprzyk, szczególnie u osoby dorosłej, był obserwowany i oceniany pod kątem niepokojących cech. Dotyczy to zwłaszcza nagłego pojawienia się nowej zmiany u osoby po 30. roku życia. Niebezpieczne mogą okazać się też wyraźne różnice między nowym pieprzykiem a innymi znamionami. Warto skonsultować się z dermatologiem i udać się do lekarza, gdy na ciele zauważamy krwawiące znamię i bolące zmiany skórne.

Wrodzone i nabyte pieprzyki a czerniak – usuwanie pieprzyków i innych zmian skórnych

Usuwanie znamion zapobiega czerniakowi. Zatrzymuje bowiem wzrost różnorodnych, chorobowo zmienionych zmian skórnych. O tym, kiedy należy usunąć znamię, decyduje lekarz specjalista na podstawie badania diagnostycznego i wstępnej kwalifikacji pacjenta do zabiegu. Zależnie od rodzaju znamion skórnych możliwa jest ich likwidacja laserowa lub chirurgiczna z użyciem skalpela. Ze względów kosmetycznych, laserowo usuwa się wyłącznie łagodne nowe pieprzyki i istniejące zmiany skórne bez cech chorobowych. Chirurgiczne metody usuwania znamion skalpelem dedykowane są osobom ze zmianami chorobowymi, w tym również z czerniakiem.

Jak przygotować się do usuwania znamion? Każda procedura medyczna, niezależnie od wybranej metody i techniki likwidacji zmian skórnych, wymaga uprzedniej konsultacji i kwalifikacji pacjenta do zabiegu. Samodzielnie nie musi on jednak podejmować żadnych szczególnych działań. Bezpieczeństwo usuwania znamion jest wysokie. Ten zabieg z zakresu medycyny estetycznej pozwala na skuteczne i szybkie usuwanie pieprzyków, nawet w skupiskach. Blizny po usuwaniu znamion są niewidoczne. Przebiegają bowiem zwykle zgodnie z naturalnymi liniami obecnymi na skórze pacjenta, mają ponadto mniejszy rozmiar niż wycinane znamiona.