Opalanie pieprzyków i innych znamion na skórze – czy to dobry pomysł?

Opalanie pieprzyków to ryzykowne zachowanie, które może prowadzić do rozwoju nowotworów skóry. Zdecydowanie warto chronić znamiona przed słońcem, a nie wystawiać je na jego działanie. Nadmierne opalanie może stać się powodem powiększania się znamion, zmiany ich koloru lub kształtu, a nawet świądu, krwawienia czy pieczenia. Wszystkie z niepokojących objawów na powierzchni skóry, występujących nie tylko po opalaniu, należy niezwłocznie konsultować z lekarzem.

Opalanie pieprzyków to zdecydowanie zły pomysł. Powstają one bowiem w wyniku nagromadzenia (skupiska) melanocytów, czyli komórek produkujących melaninę. Promieniowanie UV (zarówno naturalne, pochodzące ze słońca, jak i sztuczne z solarium) może uszkadzać DNA tych komórek. Uszkodzenia te mogą prowadzić nawet do przemiany pieprzyka w czerniaka, czyli groźny nowotwór skóry.

Jak powstają znamiona barwnikowe, czyli skąd się biorą pieprzyki?

Znamiona barwnikowe, które potocznie określa się mianem pieprzyków, powstają z komórek pigmentowych, odpowiedzialnych za produkcję melaniny, czyli barwnika skórnego. Towarzyszą człowiekowi od urodzenia, a nowe znamiona powstają najczęściej w okresie dojrzewania. W warunkach fizjologicznych komórki te są rozmieszczone równomiernie na powierzchni ludzkiej skóry. Czasem jednak grupują się w jednym miejscu, tworząc skupisko komórek barwnikowych, widoczne w postaci pieprzyka. Melanocyty mogą znajdować się tylko w naskórku (znamię brzeżne), tylko w skórze właściwej (znamię skórne) lub w obu warstwach (znamię złożone). Skłonność do powstawania pieprzyków, zwłaszcza w znacznych ilościach i różnorodnych lokalizacjach ludzkiego ciała, może być dziedziczna, podobnie jak ryzyko rozwoju czerniaka. Melanocyty do namnażania stymuluje ekspozycja na słońce i sztuczne promieniowanie UV. Z tego względu opalanie pieprzyków nie jest zalecane. Specjaliści apelują, by podczas przebywania na słońcu korzystać z aktywnej ochrony SPF, odradzają ponadto wizyty w solarium.

Opalanie pieprzyków a atypowe zmiany i niepokojące znamiona na skórze

Znamiona barwnikowe zwykle mają charakter łagodny, ale należy je bacznie obserwować zwłaszcza pod kątem oceny według kryteriów ABCDE rozwoju czerniaka. Mogą okazać się niebezpieczne dla zdrowia, gdy pacjenci decydują się na opalanie pieprzyków i nie dbają o ochronę skóry przed szkodliwym promieniowaniem. Podczas samobadania skóry, które powinno być przez każdego wykonywane przynajmniej raz w miesiącu, należy zwracać uwagę szczególnie na takie cechy pieprzyków jak:

• asymetria (A);
• nieregularność brzegów (B);
• kolor (C);
• rozmiar (D);
• ewolucję i przekształcenia (E).

Opalanie pieprzyków i nadmierna ekspozycja skóry na słońce może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia skóry. Promieniowanie UV może przyczynić się do powstawania niepokojących zmian, a nawet krwawiących znamion, wymagających jak najszybszej konsultacji lekarskiej i diagnostyki. Jak rozpoznać niebezpieczne zmiany skórne? Znamiona atypowe to zmiany skórne, które mają nieregularny kształt, niejednolity kolor, rozmyte, nieregularne brzegi, są większe niż zwykłe znamiona, a ich średnica może przekraczać nawet 1 cm. U osób z takimi znamionami szacuje się wyższe ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego skóry, czyli czerniaka.

Opalanie pieprzyków a zwiększone ryzyko rozwoju nowotworu skóry (czerniaka)

Ryzyko rozwoju czerniaka dotyczy szczególnie osób, które mają wiele znamion barwnikowych, atypowe znamiona, jasną karnację lub historię oparzeń słonecznych. Promienie UVB i UVA wnikają w skórę i powodują uszkodzenia DNA komórek (w tym melanocytów w znamionach). Jeżeli uszkodzenia nie zostaną prawidłowo naprawione, w skórze może dojść do mutacji, które uruchomią proces nowotworowy. Jak podają dane statystyczne i wyniki dotychczas wykonywanych badań, aż 80–90% przypadków czerniaka ma związek z promieniowaniem UV – zarówno naturalnym, jak i sztucznym (np. solarium). Co więcej, nawet jedno silne oparzenie słoneczne w dzieciństwie podwaja ryzyko zachorowania na czerniaka w dorosłości. Zmniejszyć je można poprzez odpowiednią pielęgnację skóry oraz dbałość o ochronę SPF.

Jak należy chronić pieprzyki przed słońcem i promieniowaniem UV?

Opalanie pieprzyków może okazać się szkodliwe. Zatem ich ochrona przed słońcem i promieniowaniem UV to kluczowy krok w profilaktyce czerniaka i innych nowotworów skóry. Skuteczne metody ochrony warto stosować cały rok, nie tylko latem. Najsilniejsze promieniowanie UV występuje między 11:00 a 15:00. W tym czasie najlepiej pozostać w cieniu lub wewnątrz pomieszczenia. Duże skupiska znamion na plecach, ramionach lub twarzy warto punktowo zakleić plastrem w słoneczne dni. Kluczowe jest jednak stosowanie kremów z filtrem o odpowiednim poziomie SPF. Krem należy nakładać przynajmniej 30 minut przed wyjściem na słońce i ponawiać aplikację co 2 godziny oraz po kąpieli lub spoceniu się. Niedozwolone jest wystawianie znamion na działanie lamp UV.

Wiele osób zastanawia się nie tylko nad tym, jak chronić zmiany skórne, ale również, w jaki sposób je obserwować i jak często badać znamiona? Samodzielne badanie skóry powinno mieć miejsce przynajmniej raz w miesiącu, podczas codziennej pielęgnacji i higieny całego ciała. Obserwować należy wszystkie zmiany na powierzchni skóry, również te, które pojawiają się wraz z upływem lat. Nie wszystkie rodzaje znamion skórnych mają bowiem charakter wrodzony. Na badanie dermatoskopem u specjalisty warto zgłosić się przynajmniej raz w roku. Podczas konsultacji można zdecydować o tym, kiedy należy usunąć znamię i zapobiec rozwojowi czerniaka u młodych osób.

Jak wygląda usuwanie znamion skórnych?

Z większą częstotliwością do dermatologów lub chirurgów powinny zgłaszać się te osoby, u których w przeszłości stwierdzono czerniaka w rodzinie lub inne czynniki ryzyka rozwoju nowotworu, w tym również decydujące się na ryzykowne opalanie pieprzyków. Szybkie usuwanie znamion zapobiega czerniakowi, uniemożliwia bowiem rozwój komórek atypowych. Wśród metod usuwania znamion podejrzanych o chorobowy charakter prym wiedzie chirurgia. Lekarz podczas krótkiego zabiegu posługuje się skalpelem i wycina w całości zmienione znamię. Pobrany wycinek umieszcza w specjalistycznym roztworze formaliny i przekazuje następnie do badania histopatologicznego zmian skórnych. Pacjenci nie muszą zastanawiać się nad tym, jak przygotować się do usuwania znamion. Wystarczy codzienna higiena skóry, a resztą formalności zajmują się specjaliści. Przeprowadzają konsultację i kwalifikację przed zabiegiem, oczyszczają skórę pacjenta i dezynfekują obszar zabiegowy. Stosują również znieczulenie miejscowe. Bezpieczeństwo usuwania znamion jest wysokie – to zabieg mało inwazyjny, który nie wymaga hospitalizacji pacjenta. Blizny po usuwaniu znamion nie są widoczne, zwykle osiągają mniejsze rozmiary niż wycinana zmiana skórna.