Czy znamię może zniknąć samo? Czy jednak konieczne jest usuwanie pieprzyków i znamion barwnikowych? Fakty i mity o ich naturalnym zaniku

Czy znamię może zniknąć samo? To jedno z najczęstszych pytań, jakie lekarze otrzymują od swoich pacjentów podczas konsultacji diagnostycznej dotyczącej stanu skóry. Niektóre znamiona mogą zniknąć samoistnie, ale nie dotyczy to wszystkich rodzajów zmian skórnych. Istnieje wiele mitów na temat tego, czy i dlaczego znamię znika, dlatego warto rozróżnić fakty od błędnych przekonań.

Przytaczając fakty i mity związane z kwestią, czy znamię może zniknąć samo, warto pamiętać o tym, że samoistne zniknięcie zmiany skórnej możliwe jest najczęściej wyłącznie u najmłodszych pacjentów. Dotyczy to przede wszystkim zmian barwnikowych, naczyniowych i powstałych na skutek odpowiedzi immunologicznej organizmu. Każdy przypadek zmiany lub znikania znamienia warto omówić z lekarzem i ściśle monitorować. Jedynie podczas skrupulatnej diagnostyki można bowiem wykluczyć choroby skóry, w tym nowotwory. Znikanie znamion nie jest z reguły ani dobre, ani złe – liczy się tu kontekst i baczna obserwacja.

Rodzaje znamion – pieprzyki i inne znamiona barwnikowe, brodawki, znamiona atypowe, znamię Suttona, kaszaki, naczyniaki…

Znamiona to zmiany skórne powstające w wyniku lokalnych nieprawidłowości w strukturze lub liczbie komórek skóry. Mogą mieć różne pochodzenie, wygląd i znaczenie kliniczne. Znamiona barwnikowe powstają z komórek barwnikowych (melanocytów). Niektóre są widoczne na ciele człowieka od urodzenia, inne pojawiają się na powierzchni skóry wraz z upływem lat, szczególnie w dzieciństwie i okresie dojrzewania. Najczęściej mają regularny kształt i brązowy lub cielisty kolor. Znamię Spitz jest czerwono-różowe, kopulaste, u dzieci często może przypominać czerniaka i wymaga skrupulatnego różnicowania diagnostycznego. Zastanawiając się nad tym, czy znamię może zniknąć samo, warto wspomnieć o naczyniakach, które powstają z nadmiaru naczyń krwionośnych i są widoczne zwłaszcza u noworodków i niemowląt. Mogą rosnąć przez kilka miesięcy, potem samoistnie zanikać. Naczyniaki płaskie niekiedy są związane z zespołami genetycznymi (np. Sturge’a-Webera).

Wśród znamion naskórkowych można wskazać znamiona brodawkowate i łojotokowe. Wyróżnia się ponadto znamiona mieszane i rzadkie (łącznotkankowe, komórkowe). Występują one na ciele człowieka stosunkowo rzadko, przez co mogą przysparzać znacznych trudności diagnostycznych. Bogactwo rodzajów znamion skórnych sprawia, że pacjent najczęściej nie jest w stanie samodzielnie ocenić, z jaką zmianą skórną ma do czynienia, nawet podczas dokładnego samobadania. Jak często badać znamiona? W warunkach domowych należy obejrzeć powierzchnię skóry przynajmniej raz w miesiącu, najlepiej podczas codziennej pielęgnacji. Wizytę u specjalisty należy umówić nie rzadziej niż raz na rok. Dzięki szybkiej diagnostyce można wykryć i wyleczyć czerniaka u młodych osób, który zwykle przebiega znacznie dynamiczniej niż u pacjentów starszych.

Czy znamię może zniknąć samo – czy trzeba je usuwać? Fakty i mity

Jaka jest zatem odpowiedź na pytanie, czy znamię może zniknąć samo? Naczyniaki płaskie lub jamiste u dzieci często pojawiają się po urodzeniu i mogą zanikać w ciągu pierwszych kilku lat życia. Ten proces to naturalna regresja – organizm sam stopniowo rozkłada zbędne naczynia krwionośne. Ponadto, niektóre małe, wrodzone lub nabyte znamiona barwnikowe mogą z czasem blednąć bądź zanikać, szczególnie w okresie dojrzewania. Jest to jednak stosunkowo rzadkie zjawisko. W przypadku niektórych pacjentów organizm może rozpoznać komórki znamienia jako obce i je usunąć. Tak dzieje się np. w bielactwie (vitiligo), gdzie znika pigment, także w obrębie znamion.

Popularnym mitem jest opinia, że znamię, które znika, jest groźne dla zdrowia i ma charakter nowotworowy. Zanik znamienia nie musi oznaczać czerniaka. Groźne zmiany częściej bowiem zmieniają wygląd (np. kształt, kolor, krwawienie), ale nie znikają nagle. Większość znamion barwnikowych pozostaje na ciele człowieka przez całe jego życie. Również ich utrzymywanie się nie oznacza zatem jednoznacznie choroby.

Czy znamię może zniknąć samo i czy z każdego znamienia skórnego może rozwinąć się nowotwór (czerniak)?

Większość znamion skórnych ma charakter łagodny. Profesjonalnie ocenić ich rodzaj może jedynie lekarz, zwykle chirurg lub dermatolog. Ogląda on skórę w powiększeniu, dzięki czemu może nie tylko zlokalizować, ale również ocenić ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego z pozornie niegroźnych znamion. Największe ryzyko przemiany w znamię nowotworowe wykazują znamiona dysplastyczne. Mają nieregularny kształt, nierówny kolor, wymagają ścisłej obserwacji lub usunięcia.

Wśród czynników ryzyka rozwoju stanu chorobowego na skórze pacjenta wymienia się nadmierną ekspozycję skóry na słońce i sztuczne promieniowanie UV, predyspozycje genetyczne (w tym również przypadki czerniaka w rodzinie) oraz narażenie znamion na uszkodzenia i nawracające infekcje.

Kiedy należy usunąć znamię?

Znając odpowiedź na pytanie, czy znamię może zniknąć samo, należy pochylić się nad bezpiecznymi i dostępnymi metodami jego usuwania. Tę procedurę zaleca się wtedy, gdy istnieje ryzyko nowotworu skóry, znamię powoduje problemy zdrowotne lub estetyczne, albo jest narażone na ciągłe podrażnienia. O tym, kiedy należy usunąć znamię, decyduje specjalista na podstawie badania pacjenta dermatoskopem oraz informacji zebranych w wywiadzie lekarskim. Większość pacjentów odwiedza specjalistów wówczas, gdy samodzielnie zauważy na powierzchni swojej skóry niepokojące objawy i atypowe znamiona. Jak rozpoznać niebezpieczne zmiany skórne? Niepokój pacjenta powinny wzbudzić te z nich, które nagle zmieniają swój wygląd, stają się asymetryczne, mają nieregularne brzegi, kształt i niejednolity kolor. Sygnałem alarmującym jest ponadto krwawiące znamię.

Chirurg może zlecić usunięcie znamienia, jeśli zauważy tzw. kryteria ABCDE rozwoju czerniaka:

• A – asymetria: jedna połówka znamienia nie pasuje do drugiej;

• B – brzegi: nieregularne, postrzępione, nierówne;

• C – kolor: wiele kolorów (brązowy, czarny, czerwony, biały);

• D – średnica: większa niż 6 mm;

• E – ewolucja: szybka zmiana wyglądu, krwawienie, świąd.

Bezpieczeństwo usuwania znamion jest wysokie. Podczas konsultacji lekarskiej specjalista weryfikuje istnienie wskazań do zabiegu usuwania znamion oraz eliminuje ewentualne przeciwwskazania. Przekazuje ponadto pacjentowi informacje o tym, jak przygotować się do usuwania znamion oraz przedstawia metody usuwania znamion. Zmiany skórne o charakterze chorobowym usuwa się za pośrednictwem skalpela. Po uprzednim znieczuleniu miejscowym pacjenta chirurg wycina całą zmianę skórną z podłoża, wraz z marginesem zdrowej tkanki skórnej. Pobrany wycinek przekazuje następnie do badania histopatologicznego zmian skórnych. Powstałą na ciele pacjenta ranę zaszywa z użyciem nici chirurgicznych. Blizny po usuwaniu znamion są estetyczne i mało widoczne. Zwykle mają mniejszy rozmiar niż wycinane znamię. Nasi chirurdzy dbają o ich odpowiednie umiejscowienie, najlepiej w naturalnych zagłębieniach ludzkiej skóry.