Jakie są rodzaje znamion skórnych i które z nich mogą być niebezpieczne?

Pieprzyki, naczyniaki, guzki, znamię błękitne, znamię Suttona, znamię Beckera, znamię dysplastyczne, a nawet rak skóry – wszystkie z tych zmian widocznych na skórze pacjenta mogą się różnić pomiędzy sobą wieloma cechami. Niektóre z nich mają charakter wrodzony i towarzyszą człowiekowi od momentu jego narodzin, inne zauważamy na ciele wraz z upływem lat. Mogą pojawić się już w życiu płodowym, wczesnym dzieciństwie, w okresie dojrzewania. Wśród czynników wpływających na możliwość rozwoju nowych znamion skórnych wymienia się przede wszystkim ekspozycję na promieniowanie UV. Rodzaje znamion skórnych najczęściej nie są możliwe do samodzielnego określenia. Jest ich wiele, a niektóre nie są jednoznaczne, co może sprawiać trudności. Konkretnie określić typ znamienia można wyłącznie za pomocą badania histopatologicznego.

Różnorodne rodzaje znamion skórnych mogą występować na całym ciele człowieka. Wśród najczęstszych lokalizacji wymienia się powierzchnię tułowia, zwłaszcza pleców, rąk, nóg, szyi i karku oraz twarzy. U niektórych widoczne są w pobliżu okolic intymnych, a nawet na owłosionej skórze głowy. W wybranych przypadkach zaleca się ich estetyczne usunięcie, uniemożliwiające uszkodzenia mechaniczne nieodpowiednio zlokalizowanych zmian. Likwidacja znamion ma jednak przede wszystkim wymiar medyczny i zdrowotny. Niektóre z nich mogą bowiem okazać się niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia człowieka.

Czym są znamiona skórne?

Mianem znamion skórnych określa się wszystkie widoczne na skórze zmiany w jej strukturze i wyglądzie. Wyróżnia się znamiona wrodzone oraz nabyte. Występują na ciele każdego człowieka powszechnie – liczba może sięgać nawet kilkudziesięciu znamion u jednej osoby. To z reguły łagodne zmiany, które nie niosą ze sobą poważniejszych konsekwencji zdrowotnych. Określane są specjalistycznie mianem nieprawidłowości w obrębie anatomicznej budowy i struktury skóry. Nie zawsze wymagają leczenia, warto jednak zachować czujność i bacznie obserwować ich rozwój. Choć pacjenci nie są w stanie samodzielnie określić typu posiadanych znamion, mogą w łatwy sposób zauważyć pierwsze objawy nieprawidłowości w ich rozwoju. Różnorodne rodzaje znamion skórnych mogą bowiem ewoluować w niebezpieczne formy, nawet o charakterze nowotworowym. Częstotliwość badania znamion skórnych z użyciem dermatoskopu zależy od indywidualnych potrzeb każdego człowieka. Specjaliści zalecają, by poddawać się badaniu przynajmniej raz na rok. Samobadanie w warunkach domowych warto z kolei przeprowadzać je z częstotliwością comiesięczną.

Jakie są rodzaje znamion skórnych? Znamię Spitz, znamię błękitne, znamię Beckera, znamię Clarka, pieprzyki, brodawki

Pacjenci zastanawiają się najczęściej nad tym, jakie rodzaje znamion skórnych widują na swoim ciele. Większość z nich to znamiona barwnikowe, które powstają na skórze w wyniku nadmiernego gromadzenia się komórek barwnikowych w jednym miejscu. Nazywane są znamionami melanocytowymi od nazwy komórek barwnikowych, czyli melanocytów. Według najnowszego podziału w tej grupie zmian wyróżnia się m.in. znamiona globularne, siateczkowate, typu wybuchu gwiazdy, znamiona błękitne i niesklasyfikowane proliferacje melanocytowe. To podział stricte medyczny. W powszechnym nazewnictwie znane są przede wszystkim pieprzyki i brodawki, które widoczne są na ciele większości z nas.

U dzieci powszechnie występuje znamię Spitz. To pojedyncze zmiany skórne mające charakter kopulastej grudki o niewielkiej średnicy (rzadko przekracza ona 1 cm). Występują na twarzy lub kończynach. Mają zabarwienie cieliste, wzrastają gwałtownie, po czym zatrzymują swój proces ewolucji i pozostają niezmienne przez wiele lat. Pojawiają się zatem zwykle na ciele nagle. Mogą przybierać formę atypową. Stworzono pięciostopniową skalę stopniowania ryzyka powstania atypowych zmian skórnych ze znamienia Spitz. Wśród kryteriów wyróżnia się wiek pacjenta, średnicę zmiany, owrzodzenie, naciek tkanki tłuszczowej oraz aktywność mitotyczną zmiany.

Znamię Clarka to mały symetryczny wykwit, występujący w postaci plamek nakrapianych do wielkości 10 mm. Znamię Suttona znane jest jako znamię z odbarwieniem. Swoją nazwę zawdzięcza specyficznemu wyglądowi zewnętrznemu. Brązowe znamię otoczone jest bowiem wyraźną obwódką o jasnym (najczęściej białym) zabarwieniu. Powszechnie znane jest również znamię Beckera – płaskie o brunatnym zabarwieniu i nieregularnej linii brzegu. Początkowo bywa niewielkie, z czasem jednak jego średnica wzrasta, osiągając wielkość nawet kilkunastu centymetrów. Znamię może ponadto uwypuklać się, a w jego obszarze powstają często zmiany trądzikowe.

Rodzaje znamion skórnych – guzy a kryteria rozwoju czerniaka

Specyficznym rodzajem znamion skórnych są guzy skórne widoczne na powierzchni ciała i wzbudzające szczególną czujność. Już na pierwszy rzut oka kojarzą się bowiem z niebezpiecznymi zmianami nowotworowymi. Warto jednak nie popadać w panikę, ale poddać obserwowane znamiona badaniom z użyciem dermatoskopu. Do grona guzów skórnych zalicza się przede wszystkim tłuszczaki, włókniaki, kaszaki. Mają formę wypukłych znamion widocznych gołym okiem na powierzchni skóry. Mogą być podatne na ucisk, zmieniać swoje położenie pod wpływem dotyku, ulegać ewolucji. Wzbudzają szczególne obawy u pacjentów głównie ze względu na swój wygląd, choć zwykle nie mają złośliwego charakteru.

Warto wiedzieć zatem, jak odróżnić zmiany skórne, które mogą okazać się atypowe i groźne dla zdrowia człowieka od tych uważanych powszechnie za łagodne. W celu usprawnienia procesu samobadania znamion skórnych przez pacjentów powstały tzw. kryteria ABCDE rozwoju czerniaka. Obserwując powierzchnię własnej skóry, powinniśmy uwzględniać przede wszystkim 5 cech znamion, które mogą stać się dla nas sygnałem alarmowym i pobudką do odbycia konsultacji lekarskiej.

Szczególnej obserwacji i dokładnej diagnostyki wymaga to znamię na skórze, które jest asymetryczne, ma nieregularne brzegi, niejednolity kolor, duży rozmiar i ciągle ewoluuje. Uwidocznione w badaniu dermatoskopowym rodzaje znamion skórnych o charakterze atypowym wymagają zwykle pogłębionej diagnostyki. Czasami bowiem lekarze nie są w stanie jednoznacznie określić ich charakteru. Wówczas zaleca się chirurgiczne usunięcie zmiany połączone z badaniem histopatologicznym (biopsja).

Rodzaje znamion skórnych a ryzyko rozwoju czerniaka – złośliwego nowotworu skóry

Czerniak może powstać pod wpływem oddziaływania na organizm człowieka wielu różnorodnych czynników genetycznych i epigenetycznych. Wśród nich wymienia się przede wszystkim nadmierną ekspozycję skóry na promienie ultrafioletowe (UV) i brak zabezpieczenia skóry wysokimi filtrami. Długotrwałe przebywanie na słońcu lub pod lampami solarium ma udowodniony związek z rosnącym ryzykiem rozwoju tego nowotworu. Uważa się, że czerniak może rozwinąć się niemal z każdego rodzaju znamion skórnych. Większe ryzyko udowodniono wśród osób o jasnej karnacji, posiadających dodatkowe barwnikowe zmiany skórne w obrębie już istniejących znamion oraz obciążonych dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku czerniaka złośliwego.

Usuwanie i leczenie znamion a profilaktyka rozwoju czerniaka

Jeżeli znamię ma regularny kształt, jednolitą barwę, nie powiększa się, a pacjent nie zauważa niepokojących dolegliwości, np. krwawienia, bólu czy jego swędzenia, nie zaleca się profilaktycznego wycinania takich zmian. Łagodne rodzaje znamion skórnych można usunąć ze względów estetycznych i pacjenci decydują się na ten krok głównie wtedy, gdy ze względu na swoją lokalizację znamię jest szczególnie narażone na częste uszkodzenia mechaniczne. Chirurgiczne usuwanie zdrowych znamion nie jest zatem elementem profilaktyki rozwoju czerniaka.

Czy każdą zmianę skórną należy usunąć? Czym charakteryzują się znamiona atypowe?

By zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu złośliwego skóry, chirurgiczne usuwanie znamion zaleca się wyłącznie w przypadku stwierdzenia podejrzenia istnienia zmian chorobowych. Większość znamion nabytych, jak i znamion wrodzonych zalicza się do grona zmian łagodnych bez ryzyka zezłośliwienia. Istnieją jednak tzw. zmiany atypowe, których cechy mogą sugerować skłonność do transformacji nowotworowych. Najskuteczniejszą metodą leczenia znamion chorobowych jest ich chirurgiczne wycięcie.

Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu pozostaje on dla pacjenta całkowicie bezbolesny. Bez względu na przyczynę powstawania znamion atypowych, podczas zabiegu wycina się je w całości wraz z marginesem zdrowej skóry. Pobrany wycinek lekarz umieszcza następnie w roztworze formaliny. Tak zabezpieczona zmiana skórna przekazywana jest do laboratorium, gdzie analitycy badają jej strukturę i oceniają charakter.